“ALEVİ-SÜNNİ” SINIFLANDIRMASININ OLMAZLIĞI ÜSTÜNE

Cümle içerisinde  “Alevi- sünni”, “sünni-Alevi”, ya da daha farklı şekillerde yazılması doğru bir yazılım değil. Uzun yıllardır bu iki farklı kavram sanki aynı ailenin ya da aynı türün farklı yapılarıymış gibi dizilim şeklinde yazılmakta oysa bu yazılım yanlış bir yazılım. Sadece yanlış değil kasıtlı, olarak hiçbir dayanağı olmadığı halde yapıştırma tarzında bir yazılım. Pek çok düşünür, yazar, aydın, ideolog, teorisyende bu yazılım hatasını yapmaktadır.

“Alevi-sünni” ya da “sünni-Alevi” şeklindeki bir yazılım felsefi, inanış, yaşam tarzı, kök, öz, esas, ideolojik, politik, dinsel anlam da hiçbir şekilde yan yana yazılamaz. Pek çok çevre adeta bir tekerleme gibi bu hatayı yapmaktadır.

budizm-konfüçyizm

budizm-taoizm

konfüçyüzim-taoizm

brahmanizm-hinduizm

budizm-hindizm

budizm-brahmanizm

Yukarıdaki sıralama nasıl yapılmaktadır. Bu kavramlarla bu tür bir sıralama yapılmasının kaynağı, nedeni, dayanağı nedir, diye bir soru sorulduğunda yukarı da sıralananların temel özelliklerine bakılır ve bu özellikler bunlar arasında bu tür bir sıralama yapılmasına izin veriyorsa bu sıralama yapılabilir ve bu sıralama mantıklı, geçerli, tutarlı olarak kabul edilebilir. Ayrıca dikkat edilirse yukarıdaki sıralamadaki kavramlar birbiriyle yer, zaman, mekân, tür vs olarak oluşturulmuştur.

Bu tür örnekler çoğaltılabilir.

yahudilik-hristiyanlık

yahudilik-müslümanlık

hristiyanlık-müslamanlık

Ya da

katolik-ortodoks

katolik-protestan

ortodosk-protestan

Ya da

emperyalizm-kapitalizm

emperyalizm-faşizm

emperyalizm-liberalizm

kapitalizm-faşizm

kapitalizm-liberalizm

faşizm-liberalizm

Ya da

Fenerbahçe-galatasaray

Fenerbahçe-beşiktaş

Fenerbahçe-sivasspor

Fenerbahçe-ankaragücü

Fenerbahçe-gençlerbirliği

Ya da

hanefi-şafii

hanefi-hanbeli

hanefi-maliki

şafii-hanbeli

şafii-maliki

maliki-hanbeli

Ya da

Kırmızı biber-yeşil biber

Kırmızı biber-dolmalık biber

Yeşil biber-dolmalık biber

Ya da

Portakal-mandalina

Portakal-greyfurt

Greyfurt-mandalina

Dikkat edilirse bu örneklerdeki her kavram birbiriyle ilişkilidir, birbiriyle bağlantılıdır, birbiriyle tarihsel, coğrafi, tür, aile, felsefi ya da dinsel olarak köksel yakınlıkları vardır. Her birinin birbiriyle sıralanabilir özelliklerinin olmasının temel nedeni öncelikle aynı tür ve kategoride olmasıdır.

Oysa Alevilik ve sunnilik ne tarihsel, ne felsefi, ne dinsel, ne kültürel, ne yaşam tarzı, ne mülkiyet anlayışı, ne makam mevki olarak, ne yasal ne anayasal vs olarak aynı tür ve kategoride değildir.

Öncelikle günümüze kadar osmanlı da ve cumhuriyet döneminde Aleviler soyları kurutulması gereken, katledilmesi gereken, kökünün kazınması gereken, hatta hatta tek bir Alevi kalmayana kadar Anadolu’daki ve Mezopotamya’daki nehirler Alevi kanıyla sulanmalıdır!. Şimdi hemen buraya nereden nasıl geldik diye sorulabilir. Bu cümleler aslında sonda söylenmesi gerekeni baştan bodoslama söylemektir. Şimdi devam edelim.

Osmanlı da ve cumhuriyet döneminde hatta daha gerilere gider emevi-abbasi dönemlerini buna eklemeliyiz. Kaldı ki esas temel katliam planlarının yapıldığı dönem emevilerdedir.

Alevileri katledenler ne hikmetse halkın huzuruna çıkınca Alevi-sünni hepimiz din kardeşiyiz derler ama ne hikmetse bu din kardeşliği denilen her dönemde Alevilere zindan, darağacı, katliam, yakım, yıkım, imha olarak dönmüştür. Halende bu böyle devam etmektedir.

İslam dininin mezheplerinden olarak sayılan Alevilik kavramı hiçbir zaman islamın mezhepleri sıralamasında yer almadığı halde yapıştırma bir şekilde bu sıralama yapılmakta ve hayatın gerçekliğinde hiçbir karşılığı olmadığı halde halen bu devam etmektedir. Ne şeyhülislam ne de diyanet döneminde Alevilik islamın mezheplerinden diye sıralanmaz. Resmi hiçbir karşılığı olmadığı halde Alevi-sünni bu sırlaması yapılmaktadır. Kaldı ki resmi olarak yapılması da mümkün değildir öyle bir talepte bulunmak ise hem sunni hem de Aleviliğin inkârına yol açar. Sünnilik evet doğrudur özellikle emeviler döneminde islamı karşılayan islamın içinden olan mezheptir. İslamı kendine yaşam tarzı seçmiş bir mezheptir. Şiilikte bu türden bir mezheptir. Sunnilik kendi içinde hanefi, şafii, hambeli, maliki olarak ayrılır. Ancak bunların içinde dikkat edilirse Alevilik yok, olamazda ne ilgisi var ki zaten. Şiilikte kendi içinde pek çok kola ayrılır bu kollar içinde Alevilikte yok ki olamazda. Her iki mezhebinde kollarının da temel özellikleri allaha, peygambere, kitaba, uygun bir islamı savunurlar ve bir şekilde kendilerine göre yorumları doğrultusunda islamı yaşarlar. Alevilik ise ne kadar zorlama bir şekilde, sanki islamın içinde yer alan bir mezhep gibi anılsa da doğrudan islamla ilgisi yoktur. Tabi küçük bir not ki bu konuya daha tekrar dönülecek burada bahsi geçilen islam özellikle emevi döneminde yaşayan ve günümüze kadar gelen islamdır. Bu muaviye ve sonrasında yezid islamı tüm dünyada peygamber döneminin islamı sayılsa da farklı islamlardır. Bunu uzun uzun tartışmaya gerek yok bu tarihin her evresine açıktır ancak bununla ilgili ileri de bir iki örneği aktaracağım.

Emevi islamının sunnilik temelli devlet anlayışı esasında bir dinden daha çok ideolojik politiktir. Bu devlet anlayışı doğru analiz, sentez edilmeden Alevi-sünni sıralamasının yanlış yazımını ve dizilimini anlamak mümkün değil. Emevi islam devlet sistemi günümüze kadar uzanmaktadır ve zihniyet, düşünce, uygulama, cezalandırma, mükâfatlandırma, ekonomisinden, imar sisteminden, bürokrasisine hatta hatta herhangi bir kamu kuruluşuna personel alımın kadar neredeyse aynı işleyerek günümüze kadar gelmiştir. Emevi-abbasi- osmanlı-cumhuriyet dönemlerinin devlet yapısı Alevilere bakış açısı incelendiğinde hiç fark olmadığı görülecektir.

Sunnilik bir devlet sistemidir. Sunnilik bir ideolojidir. Sunnilik bir politikadır. Sunnilik bir rejimdir. Sunnilik ekonomik bir sistemdir. İslamın içini boşaltarak peygamber dönemine ait islam anlayışı yerine emevi halifelerinin başlattığı (tam olmasa da daha önceleri bu anlayışın temelleri yavaş yavaş atılmaya başlamıştı. Peygamberin ölümünden sonraya denk gelir.) ve günümüze kadar devam edegelen politikaları aynen devam etmektedir.

Ebu Hanifi (İmam-ı Azam) ehlibeyti savunduğu için muaviye’ye “sen nasıl saltanat kurarsın, sen nasıl peygamberin ailesine torunları bu zulümleri yaparsın,  senin yaptıkların ve devlet yönetimin islam dışıdır” dediğinde muaviye, Ebu Hanifi ’nin özellikle de ehlibeyti savunduğu için onun zindanlarda katledilmesini sağlamıştır. Oysa günümüzde hanifiler ne kadar Ebu Hanifi ‘nin bu anlayışını ve onun savunduklarını savunmaktadır ortadır her şey.

Alevilik ideolojik, politik, ekonomik, kültürel, sosyal olarak incelendiğinde başlarda ya da halen çok az sayıda çeşitli dinsel öğeler taşısa da ya da çeşitli ritüelleri (ayinler) olsa da esas olarak incelendiğinde özü, esası, kökü itibariyle eşitlikçi, özgürlükçü, adaletli, din, dil, ırk, cinsiyet, ulus ayrımı yapmayan, ortak yaşama, ortak mülkiyete, paylaşıma, üretime, tüm insanların kardeşliğine, sosyal dayanışmaya, tüm kültürlere açık ve onların serbestliğini savunan, üretimde de ortak üretime eşit paylaşıma dönük düşünce sistemine sahiptir. Alevi önderlerinin savunduğu ve uğruna canlarını verdikleri düşünceler ve onlara bu cezayı reva görenler incelendiğinde “Alevi-sünni” gibi bir sıralamanın yapılamayacağı görülecektir.

Alevilik islamın içinde değildir.

Alevilik müslümanlığın içinde değildir.

Alevilik islamın mezheplerinden biri değildir.

Alevilik sünnilikle sıralanacak herhangi bir özelliğe sahip değildir.

Alevilik başka bir din de değildir.

Alevilik başka bir dinin mezhebi de değildir.

Aleviliğin ne dinle ne mezheple hiçbir ilgisi yoktur.

Çeşitli dönemler içerisinde Aleviler kimdir, nedir, hangi dinden, hangi mezhepten vs gibi sorular sorulur ve nedense bu soruların cevabı verilmez, oysa çok açık.

“Alevilerin kestiği yenmez, Aleviler kâfirdir, Aleviler gâvurdur Aleviler mum söndü yapar, ne cemi ne ibadeti, saz çalıp meşk edenler, ellerini ayaklarını keseceksin, başlarını gövdelerinden ayıracaksın, sürgün edeceksin, idam edeceksin, katledeceksin, yakacaksın, sattığını almayacaksın vs. vs.” Aleviler budur! Bu tanımı yapanlar aynı zihniyettir ve bu özellikle emeviler döneminden günümüze kadar devam edegelen bir tanımlamadır.

Her ne şekilde olduğu önemli değil dönem dönem tüm egemenler Alevilerin yok edilmesi gerektiğini savunmuştur ve bunu savunmakla kalmamış aynı zamanda hayata da geçirmiştir.

HASAN HÜSEYİN BEYDİL

03.09.2011